1, 2. Gini siapai si aida ani mangihe nibipa aũngbarago?

MO MOINGA kpia gupai ku berãro yo nga mo naida ka ri bawene zuzungua ono mo ki bi gupai nga paparaha kubani ima zirã. Ginipai ka mo mangihe? Mo rengbe ka ri gu zuzungua re na gu paparaha naima zirã re dunduko; watadu mo rengbe ka ba gu zuzungua re kusayo na gu paparaha naima zirã re; watadu mo rengbe ka yera gu zirĩ paparaha re kusayo ki ri gu wenehe. Gini siapai ka mo mangihe?

² Aũngbarago wakina gu zuzungua re. Ti kura aregbo, mo naida ka gbia ngbarago be aũngbarago, ono mo ki bi gupai nga badungu agu aũngbarago du areme na wasiwasi mangaapai rogoho, wakina zirĩ he. Ginipai si aida mo mangihe? Kura aboro rengbe kaa bi agu aũngbarago dunduko duho, kodihe na agu agbegberẽ he dunduko. Kura aboro nane aũngbarago dunduko mbiko i andu ka gbiatiyo na agu si aidanga i bihe ya. Aguyo nabanda tiyo be agu aũngbarago du ni gbegberẽ he, na i kini bi gudu ni wenehe. Gini siapai si aida ani mangihe tipa ka nye rogo ga Mbori nyemuse yo?

3 Ginipai ani nika makiapai tipaha awere?

³ Badungu rani ima rengba ka manga gu siapai du ni biataha re. Ani dunduko du na nyemu aũngbarago, ono ani naida gu du ni wenehe na si ki du ni iriirihe. Si naida ani makia pa wai rengbe ani ka ino pa agu aũngbarago nga gu rengbe ani ka diaberã tipaha singia si ni wenehe watadu ni  gbegberẽhe. Ni bambatapai, ani wisigingo wai rengbe gaani sia aũngbarago kadu na sangbanaha kurii gu iriso ani afuhe fu Yekova.

4. Wai rengbe gaani kparatise ka du na maapai kurii wai ani asia gaani aũngbarago?

⁴ Gu kura sosono wirina sa nazi bapatiza rogo gu garã nangia 1946 agumba gupai nga: “Mi moihe ni gimi asásá kaa du pati agu agumbapai dunduko nga ga bapatiza na kini degeture wenengai, si ki du wa mi du nazio bapatiza.” Tipagine ko agumbaha ti ni wo? Ko asakirogoyo ki ya, “Pa banda mi gi bapatiza ni vovoho fere ni gu nyanyakipa pai nasa re mi nye niruru re.” Ani arengbanga ka tikango na gupai ko agumbaha re te. Ho mo atingida tiro ni na gupai nga mo amangi mokido fu Yekova nga mo nikaa irisoko rogo ga raka yo dunduko, si ima rengba ka fõ ro mo du na hipai. (Mo gedi Batungusipai 5:4.) Nirengo, ho mo aberãkurii gu kparatise ni mo amangihe, si ima rengba ka manga ariapai rogo gamo bipai yo angianga tipa kina sunge tungusapai sa ya ono tipa kura apai rogo ga raka yo nibipa aũngbarago. Gu mokedi nangia Pauro anyakasipa rengo ni ke ko pai fu agu aKristano naadu ti gako regbo ki ya: ‘Watadu ri he tie, na mbira he, na gu pai  oni ka manga ha dunduko, oni mángi he dunduko sa taasa rimo Mbori.’​—1 AKorindo 10:31.

5. Wai Pa Amotumo 22:18-20 aundo rani nibipa gu zahe du rogo ARomo 12:1?

⁵ Agu apai dunduko mo amangaha rogo gamo raka yo na ngbanya dagbaha na gamo iriso fu Yekova. Rogo gu waraga yo Pauro akehe fu Aromo, ko amangisunge na agu afugo du na dudunguro rogoyo tipa ka sa akurako aidipase i bi rengo na nyanyakipaha. Ko angarasi yo ki ya: “Oni fú tironi ni unga ũmotumo, ni ziazia ha, si ngba fu Mbori, si nga boro gaoni mangapai.” (ARomo 12:1) Kpoto boro nakoda berãse, ngbaduse gbiati gu ome du boro na ni. Agi ahe re dunduko ani amangasunge na ni ka iriso Yekova. (Marako 12:30) Pauro afura tipa gu mangasunge fu Mbori naye kina boro ngbaduse yo re ki ya si wa motumo. Agu afugo ko re nakoda zahe. Tii ga Moize aNdiko, gu motumo naadu na siro ti ni Mbori anaaidanga na ni te. (Pa Amotumo 22:18-20) Wakina gure a, ka ga Kristano sunge fu Mbori du na siro ti ni, ko idinga na ni te. Rogo gini gene rengbe he kadu wo?

6, 7. Wai rengbe Kristano ka birikosi kpotoni, na sangbaha rengbe kadu nga gine?

⁶ Pauro azungodi agu aKristano nadu Roma yo ki ya: “Ka oni afu nga apa bororoni fu ingapai ni ũsunge sa irairapai ya.” Pauro agumba gupai fu yo a nga “oni imi ga boroboro apai.” (ARomo 6:12-​14; 8:13) Mbata kusayo rogo gu waraga ko akehe fuyo, ko aima fu bete akpiapai nibipa “ga boroboro apai.” Nibipa rani nga aboro ingapai, si naya: ‘Ngbayo ahi be tiwa he.’ ‘Nduyo gbidi ka uka kure.’ ‘Gunde ti Mbori si bangiriyo te.’ (ARomo 3:13-18) Kristano rengbe ka gberesa kpotoni ka ni amangasunge na “apa boroni” watadu kpotoni sa gu mangaapai nga ga ingapai. Ni kpiapai, ka Kristano ata ino aino kini bi agu aũngbarago nga gu nayugo wasiwasi mangaapai wagu nga bi kundiri aboro watadu gu nayugo zuũ, ni nabirikosi “kpotoni na kini raba [bangirini] na ingaapi” gbiati boroni dunduko. Gani irisombori arengbanga  kadu ni ziaziaha bangiri Mbori te. (Pa Fu Rugute ni Ue he 15:21; 1 Petero 1:14-16; 2 Petero 3:11) Ka ni merefuo agu aũngbarago duni gbegberẽhe re, ni ima rengba ka gbia kere sangbanapai!

⁷ Si tie ziazia nga, gu siapai Kristano amangaha nibipa aũngbarago nadu adu na sangbanapai kurini. Sidu tie, si naida ani sia agu aũngbarago nga gu rengbe ka sarani ani mangisunge fu Mbori wenengai angianga gu nika gberesa parani ya. Awere tie, ani wisigingo pai tipa wai rengbe ani ka ino agu aũngbarago du ni wenehe watadu ni gbegberẽhe.

8, 9. (a) Ani rengbe ka kparaka aũngbarago ku rogo gini angbatungaha ue? (b) Gini ngbatunga aũngbarago ani anehe, na tipagine?

⁸ Ani rengbe ka kparaka aũngbarago ku rogoyo ue. Bambataha nakoda agu aũngbarago aKristano anehe; gu uehe nakoda agu aũngbarago nga gu rengbe aKristano ka diaberã singia i ka bihe watadu i abingo ho te. Ani tonanga ha na agu aũngbarago si aida aKristano nehe.

⁹ Awa ani awirikihe rogo Kapita Sa, gu kura aũngbarago kinaho du na gu mangaapai rogoho nga gu Ziazia Kekeapai naima zahe ti ni. Ni kpiapai, oni berẽnga pa agu abangiri aba nga ga Internet, avidio, agu ambakadapai nga ga terevizioni, agu amanzigo naba gberãrago ti kura aboro, watadu gu du na agu afugo rogoyo nafura tipa kodaba, na kini yugu wasiwasi mangaapai. Wa duhe nga ngbatunga gu gbegberẽ aũngbarago re nayugo agu amangapai nakuo agu arugute nga ga Ziazia Kekeapai wa ka i ya wenepai du, si naida ndikidi aKristano nehe ane. (Amokedi 15:28, 29; 1 AKorindo 6:9, 10; Yugoti 21:8) Ho ani aká gu gbegberẽ aũngbarago re ni, ani nayugo gupai fu Yekova nga ani ‘nane gupai ane nga gbegberẽpai’ na ti aregbo dunduko ani ‘nagúari pati gbigbitapai.’ Rogo gi gene re, gaani idapase dunga na “biriki” te.​—ARomo 12:9; Atambuahe 34:14; 1 Timoteo 1:5.

10. Gini ngbatunga bipai tipa aũngbarago du ni kerehe, na tipagine?

 ¹⁰ Kura aboro rengbe ka berã gupai nga ka i vura kaa bi agu avidio abi du na wasiwasi mangapai rogoyo vurũ, sangbanaha arengbanga kadu ni gbegberẽhe te. I rengbe ka gumba gupai nga, ‘Mi ima rengba kaa bihe rogo avidio, terevizioni, ono ka mi mangingo pai wo te.’ Ngbatunga gu berãpai re arunga te bambiko si ima rengba ka nanga boro. (Mo gedi Yeremaya 17:9.) Ka ani bihe nga si ni wenepai kaa bi agu ahe Yekova asogaha, ya mo si du nirengo nga ani ‘nane gupai ane nga gbegberẽpai’? Ka ani fu tirani ti aregbo dunduko kaa bi ngbatunga agu ahe re, si ima rengba ka sa rani ani mangi gbegberẽpai. (Atambuahe 119:70; 1 Timoteo 4:1, 2) Gi ngbatunga mangapai re ima rengba ka du na sangbanaha kurii wai ani abi ga kura aboro zangarengba.

11. Wai AGaratio 6:7 ada ti rengo ni bipa aũngbarago?

¹¹ Gipai re aima manga kura aKristano i ki mangi ingapai mbiko gu wasiwasi aũngbarago i anaabihe. I wiriki gupai ngba kere gene nga “gu he rũ boro kina ha ke ni a.” (AGaratio 6:7) Ono boro ima rengba ka banda tiní be ngbatunga gi sangbanapai re. Ka mo ru agu apai ku berãro yo duni wenehe, mo nika du na ngbarago ka ke agu ahe du ni wenehe rogo ga raka yo.​—Mo bi gu sanduki nga “ Gini Ngbatunga Aũngbarago si Aida Mi Siaha?” du ti kpewaraga 67.

12. Wai du gupai du rogo AGaratio 6:5 na ngbanya dagbaha nibipa aũngbarago, na gini arugute du yo nibipa agu diaberã nabi kina boro?

¹² Awere ani wisigingo pai tipa gu uehe. Agu aũngbarago nga gu Fugo Mbori azangahe ti ni gbaiga ya na si asongodanga ha a ya. Ho Kristano aida ka sia gu ngbatunga aũngbarago re ni, si naida ni mangi gu diaberã du ni wenehe. (Mo gedi AGaratio 6:5.) Ono tie, ho duhe ni nga ani mangi diaberã, arugute kinaho rengbe ka nungusa rani. Ziazia Kekeapai na badungu arugute rogoyo watadu gu bangua  arugute nga ga rengo, nga gu rengbe ka undo rani ani du na gu berãpai nga ga Yekova. Ho ani amangapai ni kuti agu arugute re, si nika sarani ani ini gupai “Gbia akpi nyemu he” rogo apai yo dunduko, kodihe na aũngbarago.​—AEfeso 5:17.

13. Ginihe rengbe ka undo rani ani ne agu aũngbarago rengbe ka ba gberãrago ti Yekova?

¹³ AKristano dunduko ni bakiakia rogo gayo bipai yo gbiati rugatinapai. (AFiripoio 1:9) Na ani ima ino gupai nga,  rogo agu apai yo nga ga aũngbarago, aKristano ni basasa dunduko nasia gu ngba tiyo. Wa duhe tie wo, anga aKristano dunduko rengbe ka manga kina bangisa siapai nibipa aũngbarago te. Ono tie, wa vura duhe wo, ka ani ambu agu arugute nga ga Ziazia Kekeapai ambu kindi ti aregbo dunduko si naanungusa kpotorani yo gbiati berãrani yo, si nika undo rani ani ne agu aũngbarago Yekova asogaha.​—Atambuahe 119:11, 129; 1 Petero 2:16.

14. (a) Gini kurapai si aida ani berẽkuriihe ho ani asia aũngbarago ni? (b) Ginipai rengbe ka undo rani ani peresipa agu apai nga ga Kindo mbatayo?

¹⁴ Ho mo asia aũngbarago ni, gu kurapai kinaho si aida mo berẽkuriihe: gamo regbo. Baraho duhe ni nga guhe mo asia ka bihe nayugo gupai mo abihe nga si ngba angba, gu regbo mo adiaha kutini nayugo pa gupai mo abihe na nyanyakipaha. Tipa aKristano, agu apai nga ga toro si aida si du fuyo na nyanyakipaha. (Mo gedi Matayo 6:​33.) Ginipai rengbe mo ka mangaha tipa kina agu apai nga ga Kindo nye rogo bambata ba rogo gamo raka yo? Gu mokedi nangia Pauro akepai ki ya: “Si du ka oni angéra angera wenengaĩ ti ni wa oni nata, wa zanga tatamana te, wa kina iratatamana. Oni ki banda gaoni saa tipa manga apai.” (AEfeso 5:15, 16) Ka mo moi ngbanda tipa gu regbo mo adiaha ku pati aũngbarago, si nika undo ro tipa regbo duadu bero tipa agu apai nyakipaha gbe, ‘agu apai ngba.’ Nga agu apai nasa gupai nga ani du nyanyaki rogo toro yo.​—AFiripoio 1:10.

15. Tipagine duhe ti ni ni pa tatamana ka wisigo agu aũngbarago berewe sia ani ka bihe?

¹⁵ Si ni pa tatamana a ka wisigo agu aũngbarago berewe sia ani ka bihe. Rogo gipai re yo nga gine? Mo berẽnga berewe kurii gu kpiapai nga ga zuzuhe re. Tipa ka mo ringa gu zirĩ paparaha re kandara tooni ya, mo nayera gu zirĩhe re kusayo na ki yere ngbaha berewe rogo gu ba nidu na zirĩhe re tooni. Kina gu bangisapai re a si aida mo mangihe ho mo asia aũngbarago ni. Gu Kristano du na tatamana anenga kina agu aũngbarago sa Ziazia Kekeapai nazahe ti ni te,  ono ni nane agu aũngbarago ane a du na rukutu wiri apai rogoho nga gu rengbe ka gbarasa gani pagume na Yekova. (Asanza 4:25-​27) Kakuti agu arugute du rogo Fugo Mbori rengbe ka undo ro tipa mo mangi gipai re.

16. (a) Wai rengbe ani ka yugo gupai rogo gaani sino mangapai yo nga ani na ga Yekova bipai? (b) Wai rengbe mo ka sa mangapai kuti agu arugute nga ga Ziazia Kekeapai ni sinoro?

¹⁶ Ho ndikidi aKristano asia aũngbarago ni, gu bambatapai i aberãkuriihe nga ga Yekova bipai. Ziazia Kekeapai nayugo ga Yekova arugute gbiati gako bipai tipa apai. Ni kpiapai, Bakindo Soromo atangara rimo agu ahe Yekova asogaha, wa ngbatunga agu nga “gu mirãse nare zire, gu be nauka kure boro wenesa, na gu ngbaduse nasanga gbigbitapai, gu ndue naipisa tihe ka ora sa gbigbitapai.” (Asanza 6:16-​19) Gini maapai si aida ga Yekova bipai du na ni kurirani? Bake papara Atambuahe aya, “Ako, agu roni nakpi nyemu Yekova, oni sógo gbigbitapai.” (Atambuahe 97:10) Si naida gamo siapai nga ga aũngbarago yugu gupai ayugo nga mo nasoga gupai asoga Yekova asogaha. (AGaratio 5:19-​21) Si naida mo banda gupai a ku berãro yo nga gupai mo amangaha ni gbuko, si nzunzu nayugo gu ngbatunga boro nga mo. (Atambuahe 11:4; 16:8) Sidu, ka mo diberã kaa mangapai rogo ga raka yo dunduko ringbisihe kuti ga Yekova bipai tipa apai, mo nikaa manga adiaberã ti aregbo dunduko  ringbisihe kuti agu arugute nga ga Ziazia Kekeapai. Mo nika saha ni sinoro.​—2 AKorindo 3:18.

17. Mbata fu ani sia ũngbarago, gini sanahe si aida ani sana tirani na ni?

¹⁷ Gini kurapai berewe rengbe mo ka mangaha tipa ka mangapai ringbisihe kuti ga Yekova berãpai nibipa aũngbarago? Mo berẽkurii gu sanahe nga, ‘Gini maapai gi ũngbarago re nika du na ni kurii gimi pagume na Mbori?’ Ni kpiapai, mbata fu mo sia vidio ka bihe, mo sana tiro nga ‘Gini maapai gi vidio re nika du na ni kurii sangbakpoto re yo?’ Ani wisigingo pai tipa agu arugute rengbe ka undo rogo gi bangiriba re.

18, 19. (a) Wai rengbe gu rugute du rogo AFiripoio 4:8 ka undo rani ani inihe singia gaani aũngbarago ni wenehe? (b) Gini kura arugute rengbe ka undo rani ani sia agu aũngbarago du ni wenehe? (Mo bi gu kekeapai du bandu waraga yo.)

¹⁸ Nyanyakipa rugute gu du rogo AFiripoio 4:8, nga gu naya: ‘Agu apai du ni rengo, agu apai rengbe na irisa, agu apai du ni ruru he, agu apai du ni wene sino, agu apai nangba bangirise, agu apai i naya ti ni si ngba; ka ngia ziazia pai du ho, ka ngia he ho rengbe i fu tambuahe ti ni, oni bérẽ pa agi apai re.’ Kina rengo du nga Pauro aafuranga ane tipa aũngbarago te, ono tipa gu berãpa apai nga ga kpotose yo, nga gu si aida si du gbe tipa kina agu apai naye na ngbarago fu Mbori. (Atambuahe 19:14) Ono tie, gu rugute ko afuhe re, si ima rengba kadu a tipa aũngbarago. Wai rengbehe kadu wo?

¹⁹ Mo sananga tiro nga, “Ya mo agu avidio, ambaro nga ga vidio, manzigo, watadu gu kura aũngbarago mi asiaha nahiiso berãre na ‘agu apai du ni wenehe’?” Ni kpiapai, fuo nyasa mo bi vidio, gini apai si ambuhe berãro yo? Ka si du nga agu apai si ambuhe berãro yo ni wenehe, ni ziaziaha, na ni guhe nafu wasa, gure nga gu vidio re ni wenehe. Ono tie, ka si du nga gu vidio mo nibihe re sa gupai nga mo naaberã gbegberẽ apai, gure nga wenehe nga ni te, zirĩhe du. (Matayo 12:33; Marako 7:20-​23) Tipagine gumba ani  he ti ni wo? Bambiko ka mo aberã kurii agu apai du ni wasiwasihe, si nagbarasapa gamo zereda berãseyo, si nagbarasa sangbakpoto ro yo, na ki gbarasi ga pagume na Mbori. (AEfeso 5:5; 1 Timoteo 1:5, 19) Wa duhe nga gbegberẽ aũngbarago ima rengba ka ye na kerepai kuti ro, mo diberã tipa ka nehe na kpotoroyo dũ. * (ARomo 12:2) Mo du wa gu bake papara Atambuahe nakpari fu Yekova ki ya: “Mo di bangire ti ngera kuti pa wia; ki ungasi re rogo gamo apai.”​—Atambuahe 119:37.

20, 21. Gini rugute du rogo 1 AKorindo 10:23, 24 rengbe ka undo rani rogo siapai yo nibipa aũngbarago?

²⁰ Pauro agumbapa nyanyakipa rugute nga ga Ziazia Kekeapai nga gu si aida ani berẽkuriihe ho ani amanga diaberã ni tipa agu apai nabi kina rani. Ko aya: ‘Ru apai aru dunduko ono apai nanyakasa nga boro dunduko te. Ka boro gbáta nga gani he ya, ono gu ngba fu kurani.’ (1 AKorindo 10:23, 24) Gini pagume du dagba gi rugute re na gu siapai nga ga aũngbarago? Si naida mo sana tiro nga, ‘Gini maapai agu aũngbarago mi asiaha nika du na ni kurii kura aboro?’

²¹ Sangbakpoto ro yo ima rengba ka idaha foro mo bi gu kura aũngbarago nga gu mo abihe nga si ngbaangba. Ono tie, ka gu kura awirina duho nga aguyo sangbakpotoyo yo aidanga ha fuyo i bihe ya, si aidanga mo moihe te. Tipagine? Bambiko maa mo gu ũngbarago re rengbe ka saro mo ‘ingi kuti wirinamo’ watadu mo ‘ingi kuti Kristo’ wa gu Pauro agumbaha. Manga mo ho wo rengbe ka saha fu awirinamo ni kpakarakpakaraha i nye ni ruruyo fu Mbori. Mo mangipai kuti gu rugute nga: “Ka oni moi nga ũkota fu  boro ya.” (1 AKorindo 8:12; 10:32) Ndikidi aKristano namangapai areme kuti ga Pauro rugute nine yo agu aũngbarago nga gu ‘ruaru’ ono ‘anyakasanga boro’ ya.​—ARomo 14:1; 15:1.

22. Tipagine si aida aKristano yugu irisa ayugo ti ni fu akurayo nibipa agu asiapai nabi kina boro?

²² Ono gu kura pai kinaho a du tipa maa pa ga akuarani pai mbatayo. Gu Kristano sangbakpotoni yo aidanga ha funi ni nibi gu kura aũngbarago ya, si aidanga ni kakuti gupai nga gu kura awirina dunduko du na kina gu bangisa bipai du ni na ni te. Ka ni mangipai wo, ni du wakina gu banungusi tarambiri nangbembatayo fu kura agbe tarambiri na ki i idi gupai nga atarambiri naandu dunduko yee kina wai ni andu. Si arunga funi ni mangipai wo te. Mbiko gu nyemuse nga ga aKristano, gu boro sangbakpotoni yo aidanga ha funi ni naabi gu kura aũngbarago ya, si naida ni yugu irisa ayugo tipa gu bipai nga ga gu kura aboro tigayo sangbakpoto yo yo aidaha aida fuyo i bi agu aũngbarago re, ka si du nga si akuonga agu arugute nga ga Ziazia Kekeapai te. Ho ni amangaha ni wo, ni nasa kura aboro i bi gupai nga ni na “ruru berã.”​—Afiripoio 4:5, New World Translation; Batungusipai 7:16.

23. Wai rengbe mo ka inoho nga mo ima sia wene aũngbarago?

²³ Wai rengbe mo ka inoho nga mo sia agu aũngbarago du ni wenehe? Mo ka agu aũngbarago dunduko nga gu du na gu mangaapai rogoyo Ziazia Kekeapai azahe ti ni. Na mo mangi sunge na agu arugute nga ga Ziazia Kekeapai tipa si undoro mo mangi wene diaberã nibipa agu aũngbarago adunga arugute tipaha nzunzu rogo Ziazia Kekeapai ya. Mo ne agu aũngbarago nga gu rengbe ka gberesa sangba kpotoroyo, mo du ni gu boro rengbe ka ne agu aũngbarago nga gu rengbe ka du fu kura aboro ni mbia kota, gbe akuaro aidipase. Manga mo adiaberã wagu re nika ye na taarimo fu Mbori na ki banda ro gbiati gamo aborokporo rogo gako nyemuse yo.