1, 2. Gini aberãpai ni bakiakia du aboro na ni tipa paradizo?

BADUNGU awirina rogo aringara ni bakiakia andu ku Seoul yo, Korea yo tipa bakere dunguratise. Ho i aakura ni rogo gu bangimbaro re kaa ga, agu awirina du rogo gu ringara re adunguratiyo ku patiyo. Badunguyo aafu sene na nunga kini gumba gupai nga, “Ani abi tirani Paradizo yo!” Mo naberãha nga gini paradizo du i aafura tipaha?

² Aboro areme na aberãpai ni bakiakia tipa paradizo. Kura aboro naberã gupai nga paradizo nga kungbo gupai gbua aboro aberãpaha riyo yo. Agu akurayo kini gumba gupai nga “paradizo nga ai gu ba i agbia ngbarago rogoho. Ho gu boro du na gomoro akura ni kurii riahe kpaima, ni rengbe kaa bi tini nga ni rogo paradizo. Ka boro bi gu ngboongboorago du na bawene ambumbudo angua rogoho, ni ima rengba ka ya, “woowo, nangba gu paradizo re!” Mo naberãha nga Paradizo nga gine? Ya mo mo naamaaberã ro tipaha?

3. Gini bambata ba ani agedapai rogoho tipa Paradizo?

³ Ziazia Kekeapai nafura tipa gu paradizo naadu mbata kusayo gbiati gu paradizo du kumbatayo. Gu bambata ba ani agedapai rogoho tipa Paradizo, nga rogo gu bambata buku nga ga Ziazia Kekeapai. Rogo gu sasa fugo Baibiri nga ga aKatoriko i ayambaha nga Douay Version, nga gu i asaha rogo pa-Tiriani ku rogo pa-Ngirisi, fugo Bambata Pai 2:8 naya: “Ho rago aenge ni, Gbia Mbori amoi paradizo nga ga ngbarago: ko ki moi [Adamu] nga guko ko akusi ko rogoho.” (Gu kekeapai duni bibirihe re, ani du birisihe.) Kuru Ndiko nayamba gu ba re nga  ‘ati Edene.’ Gu fugo nga Edene, rogoyo nga “Ngbarago,” na nirengo, gu ati re aima du ni ba ngbarago. Ariahe adu yo kpaima, rago kidu ni bawenehe, na zereda kidu dagba aboro na anya.​—Bam. P. 1:29-31.

4. Tipagine rengbe ani ti ni ka yamba ati Edene nga paradizo?

⁴ Gu pa-Giriki nga pa·raˈdei·sos, i saha ku rogo pa-Ebere yo nga “ati.” Gu buku nga Cyclopaedia agu abakeapai nangia M’Clintock na Strong akehe nafura tipa gu fugo nga pa·raˈdei·sos ki ya: “Si nga bakere bawene rago, kidu ni bandabandaha ti ai guhe rengbe ka igirãsi boro, si na bawene angua rogoho nga gu nazuko ngbatunga zukuzuku ahe ni bakiakia, na si na adi rogoho ni gigirihe na anvuo pati ni nga gu agbodi na akandoro arihe.”​—Oni ringbisihe na Bambata Pai 2:15, 16.

5, 6. Tipagine aAdamu na Eva azanga gu momu ti ni nga ga raka Paradizo yo, na ginipai rengbe kura aboro kaa bakabangiriyo na ni?

⁵ Mbori amoi aAdamu na Eva rogo gu ngbatunga paradizo re, ono i aanyenga rogoho te. Tipagine? Mbiko gupai nga i abasasangba Mbori. Sidu, i na awiriyo azanga gu momu nga ga raka rogo Paradizo. (Bam. P. 3:23, 24) Wa si avura du nga aboro aarakanga berewe Paradizo yo te, si nawira gupai nga Paradizo adu kinaho kindi dakuti regbo Ime Akangbii ti rago Noa.

⁶ Kura aboro ima rengba kaa bakabangiriyo nga, ‘Ya mo Paradizo adu ho kumbatayo auru kpotosende?’ Sidu, ginipai agu arengo duho ayugoho? Ka si du nga mo na maabangirise tipa ka raka na gamo aboro Paradizo yo, ya mo wene nduapai ho bero nasa ro mo du na gu maabangirise re? Ya mo mo rengbe ka sakarogo gu ndupai yo rengbe ani kadu na kido ti ni nga paradizo nika duadu kumbatayo?

7, 8. (a) Gini kidohe Mbori afuhe fu Abarayama? (b) Ginipai ga Mbori kidohe arengbe ka sa Abarayama ko berẽhe?

⁷ Gu wene ba rengbe ani ka gbia akaragapai rogoho kuti agu asanahe du tipa Paradizo nga rogo Ziazia Kekeapai yo, bambiko ira gu buku re nga gu Boro nakusi gu ndikidi Paradizo naadu mbata. Oni bingo gupai Mbori agumbaha fu gu bakureako nangia Abarayama. Mbori ape gupai nga ko nika ngeesa ngbatunga Abarayama “wa kina akerekuru ngbangbaturũ yo na wa kina ngume pangba baime.” Na Yekova ki fu gu nyanyakipa kidohe fu Abarayama nga: ‘Rogo ngbatunga ro i ka fu maku ni fu arikaaboro zegino dunduko, bambiko wa gi mo sangbare.’ (Bam. P. 22:17, 18) Mbori aima gumba kina gu bangisa kidohe re a fu wiri Abarayama na fu titako a.​—Oni gedi Bambata Pai 26:4; 28:14.

⁸ Pai ho rogo Ziazia Kekeapai yo nayugo gupai nga Abarayama aberẽ gupai nga aboro nika gbia yangara mosoro rogo paradizo ngbangbaturũ yo te. Sidu, ho Mbori aape gupai ni nga i nika fu maku fu “arikaaboro zegino dunduko,” Abarayama aima rengba ni rengo ka berã gupai nga agu amaku re nika du auru kpotosende. Mbori du nafu gu kidohe re, sidu, si aayugopa wene apai tipa “arikaaboro zegino dunduko.” Ya mo kura apai ho berewe nayugo gupai nga paradizo nika duadu auru kpotosende?

9, 10. Gini kura akidohe nasarani ani idi kuti gupai nga Paradizo nika duadu kumbatayo?

⁹ Davide, nangia boro sa dagba atita Abarayama yo afura kumbatayo tipa gu regbo “amangi gbigbitapai” na agu aboro “namanga irairapai” nika go kusayo. Sangbana gipai re nika ngia gine? ‘Gbegberẽ aboro adú nga ho berewe te.’ (Tam. 37:1, 2, 10) Kuba gure, “bayee aboro adía kumbo ringara, ki du na ngbarago tipa gu wenepia du kpaima.” Ga Mbori toro adu kugii Davide ko ke gupai kumbatayo a nga: ‘Ruru aboro adía kumbo ringara, ki nye anye kindi.’ (Tam. 37:11, 29; 2 Sam. 23:2) Mo naberãha nga gini sangbanapai agu afugo kidohe re adu na ni kurii agu aboro naaida ka manga gupai Mbori akpinyemuhe? I aima rengba kadu na ndupai beyo kadu na gu maabangirise nga ka si du nga uru adu kinaho kina ruru aboro nikaa raka auru kpotosende, kusa,  paradizo nika duadu kubaha wakina gu naadu ati Edene yo.

¹⁰ Badungu agu aYisaraere naape gupai nga i nairiso Yekova airiso atona kaa sa giiyo na ko gbiati ndikidi irisombori yeeye. Sidu, Mbori ambu aBabero i dibe gako aboro, ki gberesi gayo ringara, na ki ga na badunguyo ni zizi aboro. (2 Peka 36:15-21; Yere. 4:22-27) Ono wa si avura duwo, ga Mbori anebi aima pe gupai kumbatayo nga fuo agarã 70, gako aboro nika karagatiyo akaraga ku rogo gayo ringara. Agu asangbanebi re aima digiso tihe. Ono si nabi rani abi areme a. Wa ani nikaa wisigo bete agu akuraha, oni bi wai si afu gu nduapai furani rengbe ani ti ni kadu na maabangirise tipa Paradizo kumbatayo auru kpotosende.

11. Waigu Yesaya 11:6-9 adigisi tihe ni bambataha, ono gini sanahe rengbe ani kindi ka sanaha?

¹¹ Oni gedi Yesaya 11:6-9. Mbori agumba gupai kumbatayo vurube Yesaya nga fuo Gako aboro karagatiyo ku rogo gayo ringara, i agbianga tiyo na kereapai te, na boro ho dagbayo nika gunde be gu zubohe nga ga anya watadu aboro te. Paranga aboro na sosono aboro dunduko nika du ni bandabanda yo. Ya mo gipai re atingidanga ro na pa wai rago adu ni zezeredihe ati Edene yo te? (Yes. 51:3) Yesaya ape gupai kumbatayo a nga, kpotosende dunduko​—angianga kina ringara Yisaraere sa ya​—nika ‘hí be ina pa Yekova wa aime nahisa gango baime.’ Gini regbo gipai re nika manga ti ni?

12. (a) Agu aboro nayego Babera yo agbia gini amaku? (b) Ginipai nayugo gupai nga Yesaya 35:5-10 nika digiso tihe adigiso a kumbatayo?

¹² Oni gedi Yesaya 35:5-10. Yesaya anyakasi gupai berewe nga anya gbiati aboro azubongo agu aYisaraere naakaragatiyo te. Gayo ringara nika kusa zukuzuku ahe kpaima, bambiko ime nika du zanga zingo, kina wai si adu ati Edene yo. (Bam. P. 2:10-14; Yere. 31:12) Ya mo si adu nga gu sangbanebi re nika digiso tihe sa kina ti regbo aYisaraere? Gopai ho nayugo gupai nga agu aYisaraere nayego Babera yo agbia husa ngba iiriwo gene te. Ni kpiapai, bangiri airavurari aazakanga te. Sidu, Mbori aayugo gupai nga ndikidi husa nika duadu kumbatayo.

13, 14. Wai du Yesaya 65:21-23 adigisitihe ho aYisaraere ayego ni Babera yo, ono gini papara gu sangbanebi re ata digisongo tihe ya? (Oni bi gu sura duti tonatonaha.)

¹³ Oni gedi Yesaya 65:21-23. Ho aYudo akaragatiyo ni ku rogo gayo ringara, i aakaraganga tiyo ku rogo wene akporo te; na i aabingo soposopo abino na abakakue rogoho te. Ono mbiko gupai nga Mbori aima fu maku fuyo, apai aima ye ki aria tihe kusa. Nairiwo wai si adu fuyo ni pa ngbarago ka meka gayo abambu kini raki rogoho! I arengbe ka rũko ahe na kini ri zuzuhe.

¹⁴ Oni bi gupai nga ringbisihe kuti gi sangbanebi re, rame rani nika du “wa gu rame nga ga ngua.” Kura angua kinaho naraka tipa akutu agarã. Tipa ka raka ni gbangaha wa gure, si naida kpoto aboro duadu zanga akaza. Na ka si du nga i nika raka rogo gu zezeredi bawene ba Yesaya agumbapaha kumbatayo, gure nga i nika du rogo paradizo! Na gu sangbanebi re kini digisitihe!

15. Gini amaku i nagumbapaha rogo gu buku nga ga Yesaya?

¹⁵ Oni berẽnga kurii wai agu akidohe ani nafura tipaha re ayugopa paradizo kumbatayo: Mbori nika fu maku fu aboro dunduko auru kpotosende. Boro ho nika du ngbapai yo be anya watadu be gbegberẽ aboro te. I nika husa airavurari, airangbiängä, gbiati gbarĩgbarĩ aboro. Aboro nika du na rengba kaa dudua gayo abambu na kini gbia ngbarago ti rũko gayo ariahe. I nika raka ni gbangaha kisusi angua. Nirengo, ani nabi agopai rogo Ziazia Kekeapai yo nga ngbatunga gu raka re naye kumbatayo. Ono tie, kura aboro ima rengba ka pe gupai nga agi asangbanebi re ayugongo gupai nzunzu nga paradizo nika duadu auru kpotosende te. Ginipai rengbe mo ka pehe fu gu ngbatunga aboro re? Gini ndikidi ndupai duho bero mo angera ti ni kumbatayo tipa ndikidi paradizo auru kpotosende? Gu babakerepa kumba kisusi naraki, nga Yesu, aima fu ndikidi ndupai furani.

16, 17. Ti gini regbo Yesu afura tipa Paradizo?

¹⁶ Wa Yesu avura du ni boro wenesa, i asaringbanga ko na i ki hasi ko ti ngua ko kpi, na abatuka ue ni aYudo patiko. Mbata fu ko kpi, boro sa dagba agu abatuka yo re aidi kuti gupai nga Yesu angia bakindo na ko ki kpari fuko ki ya: “Yesu, mo tíngidi pa re ho mo ka da ni ku rogo ga ngbi.” (Rk. 23:39-42) Gu karagapai Yesu afuhe fuko du rogo Ruka 23:43 nabipa gamo raka abi kumbatayo. Aboro na aberãpai ni bakiakia tipa wai ka sa agu afugo Yesu re. Kura wene abawirikipai nape gupai nga ho i ake agu afugo re ni ni bambataha, i akehe na gu rogoyo nga: “Mi nakido ro nga areme ani adu na mo Paradizo yo.” Ono tie, anga aboro dunduko idi kuti gupai nga ndikidi rogo agu afugo re yo du te. Sidu, ginipai du Yesu aaida ka pehe ho ko aya ni wẽ, “areme”?

¹⁷ Rogo gu dungu afugo du ti gi gaani regbo re, i namangasunge na gu gbakigbaki ahe i amaaha bangbanda kekeapai watadu i naˈaria gene afugo tipa ka pepai watadu ka sakarogopai yo. Ono rogo gu kekeapai nga ga aGiriki naadu mbata kusayo, i anaamanganga sunge dedede na gbakigbaki ahe bangbanda afugo te. Sidu, ani ima rengba kaa bakabangirani nga: Ya mo Yesu aaya aya wẽ, “Mi nakido ro nga areme ani adu na mo Paradizo yo”? Watadu ko aaya, “Areme, mi nakido ro nga ani adu na mo Paradizo yo”? Abasafugo ima rengba ka aria genefugo ringbisihe kuti gu berãpai du yo na ni tipa rogo gupai yo Yesu aaida ka pehe, na mo ima rengba ka bi gi ngbatunga sasa afugo re rogo dungu aZiazia Kekeapai.

18, 19. Ginipai naundo rani ani girogo gupai yo Yesu aaida ka pehe?

¹⁸ Ono tie, oni tingidi gupai nga Yesu aima gumba gupai fu apefuoko mbata nga: ‘Wiri boro nika du vuru sende yo uru ki du biata na yuru biata.’ Ko ape gupai a nga: “I afu Wiri boro ku be aboro; i aímo ko, biata uru ko ki zingi berewe.” (Mt. 12:40; 16:21; 17:22, 23; Mk. 10:34) Gu mokedi nangia Petero aima pe gupai nga gipai re aima manga. (Amo. 10:39, 40) Sidu, Yesu aandunga ku rogo ai Paradizo rogo gu uru ko gbiati gu batuka re akpi te. Yesu adu “Adisi yo [watadu Murö yo]” tipa arame, da kuho Mbori azingisiko ni be kpio.​—Amo. 2:31, 32. *

¹⁹ Sidu, ani nabi gupai nga Yesu atona gako afugo kidohe fu gu batuka re na agu afugo nga: “Ya mi foro ni rengo areme.” Badungu aboro nanaamangasunge na ngbatunga gu genefugo re ti agu aregbo re, zavura ti rago Moize. Ko aya: “Ono agi apai re, nga gu mi aruga roni kuti ni areme, si du ku kpotoroni yo.”​—Pa Rug. 6:6; 7:11; 8:1, 19; 30:15.

20. Ginipai nasongoda gaani giarogopai yo tipa gupai Yesu agumbaha?

²⁰ Basafugo Ziazia Kekeapai sa rogo gu rago Yesu araki rogoho ape gupai tipa ga Yesu karagapai nga: “Gupai nyakipaha gbe rogo gi kekeapai re nga gu fugo nga ‘areme’ na si naida i naagedaha nga, ‘Ya mi foro ni rengo areme, ani adú na mo Paradizo yo.’ I amangi gu kidohe re rogo gu uru re, na si adu nga si nika digiso tihe kusa.” Gu basafugo re ape gupai a nga wo du aboro anaafura rogo gu rago re, na gipai re nayugo gupai nga “i amangi gu kidohe re rogo kura uru, na si adu nga si du wa ka si digisi tihe.” Na ngbanya kuti gipai re, gu sasafugo Ziazia Kekeapai nakuru rogo gu fugo nga Syriac rogo bisue kama agarã asa agu afugo Yesu re nga: “Amina, mi nape gupai foro areme nga, ani adu na mo Ati Edene yo.” Si naida gu kidohe re ngarasi rani angarasa dũ.

21. Ginipai naamanganga tipa gu batuka Yesu afura fuko ya, na tipagine?

²¹ Gu batuka re aainongo gupai nga Yesu aima manga mozunga na gako ruru amokedi tipa i du na ko rogo gu zogarago nga ga ngbangbaturũ  te. (Rk. 22:29) Kurigure, gu batuka re aaziongo bapatiza te. (Yo. 3:3-6, 12) Sidu, ani ima rengba ka rugatirani na gupai nga guhe Yesu akidohe tipaha re angia Paradizo auru kpotosende. Fuo agarã kusa, gu mokedi nangia Pauro apepa yuguyugupai nga ga boro “i atuka ni ku Paradiso yo.” (2 Kor. 12:1-4) Wa si avura du nga i asia aPauro na kura ruru amokedi i ndu ku ngbangbaturũ yo ka zogarago na Yesu, Pauro aafura tipa gu paradizo du kumbatayo. * Ya mo gu paradizo re nika du auru kpotosende? Na ya mo mo rengbe kadu yo?

22, 23. Ginipai rengbe mo kadu na maabangirise tipaha?

²² Oni tingidi gupai nga Davide abi gu regbo kumbatayo ‘ruru aboro nika día kumbo ringara’ ti ni. (Tam. 37:29; 2 Pet. 3:13) Davide aafura tipa gu regbo aboro auru kpotosende nikaa raka ringbisihe kuti ga Mbori ruru agene. Gu sangbanebi du rogo Yesaya 65:22 naya: “Wa gu rame nga ga ngua wo rame gimi aboro nikadu.” Gipai re nayugo gupai nga aboro nika raka tipa akutu agarã. Ya mo mo rengbe kadu na maabangirise tipa gupai re? Ii, bambiko ringbisihe kuti Yugoti 21:1-4, Mbori nika fu amaku fu ngbatunga aboro dunduko, na maku sa dagba agu amaku re nga “kpio adú nga berewe” fu agu aboro nikaa iriso Mbori rogo vovo zegino te.

²³ Sidu, gupai Ziazia Kekeapai ayugoho furani ima du ziazia. AAdamu na Eva azanga gu momu nga ga raka nyeanye kindi Paradizo yo, ono kpotosende nika duadu berewe ni paradizo. A wa Mbori akidohe, ko nika fu maku afu fu aboro auru kpotosende. Ga Mbori toro adu kugii Davide ko pe gupai nga bayee aboro na ruru aboro nika diakumbo kpotosende na ki raki rogoho nyeanye kindi. Si naida agu asangbanebi du rogo Yesaya yo ba nyemu gu weneapai tirani nika du rogo paradizo auru kpotosende. Ti gini regbo gipai re nika manga? Ho gu kidohe Yesu amangihe fu gu batuka re nika digiso tihe ni. Mo ima rengba kadu Paradizo yo. Ti gu regbo re, gupai awirina apehe ti regbo bakere dunguratise Korea yo nga: “Ani abi tirani Paradizo yo” nika da ti rengo.