WAI du gupai re aye ka manga? Mo runga mi pekenga wai si amangi. I avungure rogo Bamburu 29, 1929, na mi asono rogo gu rago nga Bulacan Philippines yo. Ani aadunga na bakere marã berani te, na ani araka taata raka. Vura atona ho mi adu ni ni tooni gude. Gu riivura nga ga Japan arimi ku Philippines yo na vura. Ono tie, gaani gbaria aima du ni tuturũ he tooni, sidu, vura aamanganga kina boro yo ani adu ni te. Ani aadunga na radio, terevizioni, gbiati waraga apangbanga berani te; sidu, ani anaagia pangbanga gu vura re kina ngba aboro.

I avungurani dunduko muambe, na mi nangia ue riyo, na atita adi re kaa raka na mi ho garãre adu ni nga muambe. Wa si avura du nga ani angia aKatoriko, tita aniduadu na nyemu ka sakapai tipa pambori, na ko anaarogoda agu awaraga nga ga apambori abakureako anaafuhe fuko. Mi natingida gupai nga ko ayugu gu wiri tooni abuku fere nga Protection, Safety, gbiati Uncovered rogo pa-Tagalog, * kodihe na Ziazia Kekeapai a. Geda Ziazia Kekeapai aima ngba tire, gbe, agu Akitabu Wene Pangbanga du biama. Mangaha wo aima sare mi idi ka pekafuo ga Yesu kpiapai.​—Yo. 10:27.

Gu riivura nga ga Japan ambu sovura Philippines yo rogo 1945. Bara ti gu regbo re, avungure ape gupai nga mi yego ku kpurani yo. Gu tita nga kumba ape gupai fere nga mi ga aga. Sidu, mi kini ga ku kpurani yo.

Ngbutuko fuo gure, rogo Banduru 1945, badona nga ga aDezire Yekova aye rogo gu gbata nga Angat ka tungusapai rogo gaani gbaria. Kura Dezire Yekova sa aye ku kpurani yo na ki sakipai tipa gupai Ziazia Kekeapai apehe tipa “kusa rago.” (2 Tim. 3:1-5) Ko ayambu rani nga ani ndu ka du pati wisigo Ziazia Kekeapai rogo kura gbaria naadu mbembedi na ani. Mi aima ndu, ono ka avungure andunga ya. Bange aboro adu yo nga 20, na agu akurayo ki sana asanahe nga ga Ziazia Kekeapai.

Mbiko gupai nga mi aagianga tire nzunzu na agu apai dunduko i aafura tipaha te, mi adiberã nga mi naga. Ono tie, ti gu regbo re, i atona bi bia Kindo. Gu bia re aima ngba tire, sidu, mi kini nye. Fuo bia gbiati kparakpee, i ape gupai fu aboro dunduko nga i ki ye ku Angat yo tipa dunguratise rago gu Poso naye.

 I amangi gu dunguratise re kua Cruz yo, na badungu rani naandu koyo ni ndurani tipa amairo bisue (akirometere 8). Bange aboro adu yo wa 50, na rago aima ngba tire nga zavura rukutu agude aafu akaragapai riipa nyanyaki apai nga ga Ziazia Kekeapai. Fuo dungu adunguratise, sosono wirina ni bazakigene nangia Damian Santos ayambu re mi ye ka ra kpuko yo. Ani adi bakere regbo rogo gu yuru re kuti fugo riipa Ziazia Kekeapai.

Ti agu aregbo re, badungu rani namangi sona kumbatayo ni ipo fuo wirika ani bangua arengo nga ga Ziazia Kekeapai. Fuo ndu mi tipa adunguratise tipa bete regbo, awirina asana re na kura aboro nga, “Oni naida ka zio bapatiza?” Mi akaragapai ki ya, “Ii, mi naida aida ka zioho.” Mi aima ino gupai nga mi naida ka ‘manga pa Gbia Kristo.’ (Koro. 3:24) Ani andu ku rogo kura di naadu mbembedi, na ani ue ki zi bapatiza rogo Wegebe 15, 1946.

Ani aini gupai nga nidu ani ni agu aKristano naima zio bapatiza, si aaida ani naatungusapai dedede wakina gu Yesu aamangaha. Manga gupai re aangbanga ti buba te, sidu, ko aya, “Mo kindi tooni, mo ata danga ba tungusapai te. Kurigure, pa zoga yo ro ku diyo asanga ro ni batungusapai te.” Mi ape gupai nga gupai Mbori akpinyemuhe nga ani tungusi gu wene pangbanga nga ga ga Mbori Kindo. (Mt. 24:14) Mi ape gupai berewe nga, “Mi naida ka digiso gi mozunga fu Mbori.” Gu regbo re du buba amangi gu serekpohe mi nipepaha ti tonatona gimi afugo yo. Nirengo, ko aima diaberã ka ka na mi ti tungusapai. Na gure nangia bambata regbo mi mbu apai ni giire ka merafuo agu asasa nga ga toro.

Gu riikporo nga ga Cruz ayambu re mi ye kaa raka na yo kporo Angat yo. I angarasi re na kiaro wiriyo rimori angia Nora nga ani tona sunge abazakigene. Ani dunduko ue atona gaani sunge abazakigene rogo Ngbangba 1, 1947. Nora aamangasunge tungusapai rogo kura gbata, mi ki nye tigimi kina Angat yo na gimi sunge tungusapai.

Fuo dia mi agarã biata kuti sunge abazakigene, wirina nga guko naamangasunge be-basunge yo rimoko angia Earl Stewart, amangi gumbapai fu aboro bangeyo aima susa 500 rogo bavurukporo rago Angat yo. Ko afura rogo pa-Ngirisi, na fuo gure, mi kini mangi gurusigurusi gako gumbapai rogo pa-Tagalog. Mi amangi agarã gbua saba ku sukuru yo, ono gaani abayugupai anaamangasunge dedede na pa-Ngirisi. Gu kurapai naundo re mi ini pa-Ngirisi berewe angia agu abuku du mburuhe rii Ziazia Kekeapai anidu gbua tooni rogo pa-Tagalog. Sidu, mi anaageda dunguhe kina rogo pa-Ngirisi. Rogo gi gene re, mi kini ini bete pa-Ngirisi tipa ka sa gu gumbapai re gbiati agu akuraha kusa.

Rogo gu uru mi asa ga Wiriba Stewart gumbapai re, ko ape gupai fu gu dungurati naadu rogo gu rago re nga be-basunge naida ka yamba bazakigene sa watadu abazakigene ue tipa i undo sunge Betere yo. Si aduwo mbiko gupai nga amokedi aandu ku New York, Amerika yo tipa gu Bakere Dunguratise riihe angia Pa Zugo Atakipande ga Mbori Kindo, nga gu namangi rogo 1950. Mi nangia boro sa dagba agu aboro i ayambu yo ku Betere yo. Gure nangia gu kura regbo mi ambu agu apai ni giire mi ainidihe tipa ka undo sunge Betere yo.

Mi andu ku Betere yo rogo Banzinga 19, 1950, na ki tona gimi vovo sunge. Gu Betere re adu ni bakiki he na kindigi angua kidu pati ni, na gu dagba ngua si adu rogoho, bakioho adu wa afedeni ue. Agu abakuparanga naamangasunge yo, bangeyo aduwa bawe na ue. Mi anaaundo sunge ngbatutu wiso ba manga riahe yo. Fuo gure, bara tona ti sa ribua, mi anaamangasunge makua aroko ba zunda aroko yo. Kina gu bangisapai re mi anaamangaha a fuo bebere uru. Mi aandu kindi kumbatayo na sunge Betere zavura fuo yego amokedi ba bakere dunguratise yo. Mi anaamaa awaraga tipa kedaha, kini undo agu aboro naasanahe tipa amagazini naaye fuyo, na kini mangisunge ni gu boro nadia agu agino kugume naye ku Betere yo; mi anaamanga ai gupai i anaaya fere mi mangihe.

Rogo 1952, i ayambu re gbiati kura awirina sita Philippines yo tipa gu namba 20 Sukuru Nga ga Girada, na mi kidu na bakere ngbarago. Badungu agu apai ani abihe Amerika yo adu ni kina vovoho furani. Nirengo, si adu kia ti agu apai mi ainidihe rogo gu gaani gbaria mi aye rogoho.

Ni kpiapai, si aaida ani wiriki wai awirika ka mangasunge na agu aũsunge gbiati aũriahe ani aainidongo mangasunge na ni mbata ya. Na rago aima du yo kia! Mi azingi rogo kura wiso sa ki ngere ku zegiyo rago kidu dunduko nga kpau, kini ngere ni bawenehe. Gure nangia bambata regbo fere mi bi bakere ndurõo. Fuani, mi kini ini gupai nga si aima zera ni kerehe!

 Ono tie, mbiko gupai nga mi aagbia bakere ngbarago ti gu sukuru nga ga Girada, agu aˈariapai re aadunga na pai fere te. Gaani abayugupai aamangasunge na wene agene yugopai. Ani awiriki wai ka manga wetekapai gbiati wisigopai wenengai. Gu rabahe mi agbiaha rogo gu Sukuru Nga ga Girada aima undo re mi sono rogo toroyo.

Fuo nyasa mi gu Sukuru Nga ga Girada, i akedi re ni kparakpara bazakigene tipa bete regbo ku rogo gu ba nga Bronx, New York City yo. Sidu, rogo Bamburu 1953, mi adu pati gu bakere dunguratise riihe angia Rimbasa Aboro nga ga Vovo Zegino yo, nga gu namangi kina rogo gu bangisa ba nga Bronx re. Tingbafuo bakere dunguratise, mi akaraga tire ku Philippines yo tipa sunge.

Agu awirina naadu be-basunge yo ape gupai nga, “Awere, mo nika tona mangasunge biko adungurati.” Gere afu vovo momu fere tipa mi pekefuo ga Yesu kpiapai nzunzu, nga guko nanaata ku rogo tuturũ agbata tipa kaa undo ga Yekova akandoro. (1 Pet. 2:21) I aya fere mi naamangasunge bi adungurati rogo gu kiki rago du bebere gu bakere kisanga nga Luzon, na si nga gu kisanga kii kisusi akuraha dũ vuru Philippines. Si aakoda agu arago nga Bulacan, Nueva Ecij, Tarlac, gbiati Zambales. Tipa ka ndu ku rogo kura agbata, mi anaabita gu kere agangara i ayambaha nga Sierra Madre Mountains. Torombiri tinda aboro ho nanaandu ku rogo agu aba re te. Ni sangbana gipai re, mi anaasana abakama torombiri tinda ngua tipa ka sungo rii agu angua i anaatindaha. I anaaidaha aida fere dedede mi naandu na yo, ono si angia gu nunguro boro anaambu ambu behe ni kerehe.

Badungu adungurati anidu ni umbaha na ni vovoho. Sidu, awirina anidu na bakere tambuahe ho mi anaaundo yo ni ti manga ambakadapai tipa adunguratise gbiati sunge tungusapai wenengai.

Kusa, i akedi re mi naabiko agu adungurati naadu rogo gu rago nga Bicol naabaha. Dungu tuturũ agbaria naadu rogo gu rago re nga gu kparakpara abazakigene anaatungusapai rogoho, na nga gu aDezire Yekova aatungusanga pai mbata rogoho ya. Rogo kura kporo sa, bambu agino adu yo ni gege due na kpakakpaka angua ue ngbaha. Ho mi aru ni ri gu kpakakpaka angua re, si ati na mi ku due yo. Si aima diare na gbanga regbo mi girisi tire!

Ho mi aamangasunge bi adungurati ni rogo gu rago re, mi atona berãpa Nora, nga guri ani atona mangasunge tungusapai ni abazakigene na ri. Ti gu regbo re, ri angia kparakpara nazakigene rogo gu gbata nga Dumaguete, na mi ki ndu ka biri. Fuo gure, ani atona kaa kekeda awaraga dagba tirani, na ani ki rogo tirani rogo 1956. Gu bambata poso naaye tingbafuo gaani rogatise, ani andu ka bi dungurati sa rogo gu kisanga nga Rapu Rapu. Ho ani adu ni yo, ani aabita dungu agangara na kini ndu gbe ni kina ndurani, ono ani adu na bakere ngbarago ka undo awirinarani rogo tuturũ aba!

Fuo manga ani sunge bi adungurati tipa agarã wa biama, i ayambu rani tipa ani tona mangasunge be-basunge yo. Sidu, ani atona mangasunge Betere yo rogo Ngi 1960. Vuru gu dungu agarã dunduko ani namangihe ku vuru Betere, mi ima wirika badungu apai ti mangasunge na agu awirina du na rõrõi atindiro beyo, na Nora ima manga badungu asunge nga ga Betere.

Kuti gimi bipai vuru Betere, si ni pa maku fere ka bi bakere sonakumbatayo rogo toro yo vuru Philippines. Ho mi aye ni ku Betere yo ni bakuparanga, bange abatungusipai vuru Philippines naabaha adu wa 10,000. Awere bange abatungusipai vuru Philippines naabaha ima susa 200,000, na akama awirina namangasunge Betere yo tipa ka songoda sunge tungusapai.

Wa agarã aasusa sunge kini ki kina kumbatayo vuru Betere, ani aaida bakere ba tipa si rengbe na gaani sunge. Sidu, Riigbu Bipasunge ape gupai furani nga ani gbata kiki ba tipa ka me vovo Betere rogoho. Ani amere na gu boro naangera kurii gu biroo nga ga gbingbida awaraga kini tanga ti agu akporo naadu mbembedi na be-basunge rogo gu dagbarago naadu na dungu aboro China rogoho. Ani aasasanahe singia boro ho naaida ka baga gani ba. Ani aabingo boro nga guni naaida ka baga gani ba te; zavura kura baira rago sa ki ya furani wẽ: “Aboro China naabaganga rago te. Gupai ani naamangaha nga kaa ngbe he.”

Ono tie, rogo kura uru sa, kura kumba sa asana rani singia ani naida ka ngbe gako rago; ko aaga ku Amerika yo. Fuo gure, apai aye ka tona manga nga gu ani ainongo nga si amanga ya. Kura murakporo sa adiberã nga ko naida ka baga gako rago, na ko ki ngarasi gu kura aboro naadu pati ko i bagi gayo a. Ani aima ye ki ngbe gu rago zaatu nga ga gu kumba naaya furani wẽ, “aboro China naabaganga rago te.” Vuru umba regbo yo, Betere aki bara biata kisusi gu naadu mbata. Mi ima ida kuti gupai nga Yekova Mbori aima ida gupai re mangi.

Rogo 1950, mi nangia gu boro garãre adu kusende ti ga agu aboro naadu Betere yo dunduko. Ono awere, ani na diare nga agu aboro garã rani naki kisusi agu aboro dunduko du Betere no. Mi abiranga tire kandara tooni tipa pekafuo Gbia ku rogo agu aba dunduko ko naya mi ndu ku rogoho te. Rengo ngaha nga, avungure aima do re kusayo kporo, ono Yekova ima fu bakere aborokporo fere nga aguyo nga akuare aidipase. Mi ima ida kuti gupai nzunzu nga Yekova nafu agu ahe furani dunduko ani aidaha, ka i vura fu kina gini ngbatunga sunge furani vurũ. Ani na Nora nafu bakere tambuahe fu Yekova tipa agu ahe dunduko ko nafuhe furani, na ani nangarasa kura aboro nga i asadingo Yekova.​—Mara. 3:10.

Ti kura regbo sa, Yesu ayambu gu barogo marã-ngbeti rimoko angia Matayo Revi, ki ya fuko: “Mo nipéke re.” Ginipai Matayo amangihe? ‘Ko ambu ahe ambu dunduko, ki guari, ki nipeke Yesu.’ (Rk. 5:27, 28) Mi aima du na momu bere a wa gure ka mbu ahe ni giire ka peka Yesu, na mi nangarasa kura aboro i mangi kina gu bangisapai re tipa ka gbia badungu amaku.