1-2. Ginipai kura wirina sa awirikihe nibipa fu rugute?

BADUNGU agarã kusayo, abaakumba ue andu ka bi wirina ni dee nga gu ri naima kpa adunguratise tipa bete aregbo. Gu kura ko sa ayugu bete averesi fu gu wirina re nibipa du pati adunguratise. Ko aberẽ gupai nga i ima ngarasa gu wirina re, ono ho ko gbiati kura bakumba i andu na ko aguari ni kaa ga, gu wirina nga dee re aya, “Awirina oni aruganga tironi na ai pai tipa agu akpakarapai mi andu rogoho te.” Agu awirina re afu rugute zanga i sana gu wirina nangia dee re tipa agu akpakarapai ri aandu rogoho. Ni sangbanaha, ri aabingo ho nga gayo rugute adu na undo ti ni te.

² Gu bakumba nayugu averesi fu ri re aya: “Ti gu regbo re, mi aberẽ gupai nga irisa aadunga ti gu wirina re te. Ono ho mi aberẽ ni kurii gupai re, mi aye ka bi gupai nga mi agedi agu averesi furi narẽarẽ, ono mi aasananga ri na agu asanahe narẽarẽ te, wa ngbatunga agu asanahe nga, ‘Ginipai ninaamanga rogo gamo raka yo?’ ‘Waigu rengbe mi ka undo ro?’” Gu bakumba re aima wirika nyanyakipa pai tigu pai namangi re. Areme, ko nga gu babanda akandoro du na nunga na nafu undo.

3. Da rogo dungurati rengbe ka fu rugute?

 ³ Wangia abaakumba ababanda akandoro, i du du na gu sunge beyo nga ga fu rugute ho si aidaha aida ni. Ono tie, kura aregbo kinaho si narengbe ka ida kura aboro rogo dungurati fu rugute. Ni kpiapai, wirina nga kumba watadu dee ima rengba ka fu gu rugute du mburuhe rii Ziazia Kekeapai fu bakureani. (Tam. 141:5; Snz. 25:12) Watadu sosono wirina nga dee ima rengba ka ‘ruga paranga adee’ rogo ngbatunga apai yo wa gu i nafura tipaha rogo Tito 2:3-5. Na nirengo, si naida aida avunguagude naaruga awiriyo dedede. Wa vura duhe nga gi kekeapai re gbe fu abaakumba rogo dungurati, ani dunduko  naima rengba ka gbia undo nifugö ani agu agene rengbe ani ka fu rugute ngbaha ngba wene gene nga gu nika sa aboro i mangipai kutini na si ki fu “ngbarago fu kpoto yo.”​—Snz. 27:9.

4. Gini apai ani nika sakapai tipaha rogo gi kekeapai re?

⁴ Rogo gi kekeapai re, ani nika sakapai tipa asanahe biama nibipa fu rugute: (1) Gini wene ndupai duho tipa ka fu rugute? (2) Ya mo si naida aida nzunzu i fu rugute? (3) Da si aida ni fu rugute? (4) Waigu rengbe mo ka fu wene rugute?

5. Tipagine rengbehe kadu ti ni taata fu aboro i di rugute kugume be bakumba ka si du nga ni nafuhe rogo nyemuse yo? (1 AKorindo 13:4, 7)

⁵ Abaakumba ima kpinyemu awirinayo. Ti kura aregbo, i nayugo gu nyemuse re nifu yo rugute fu gu boro du ngba kerepai yo tipa ka manga ingahe. (Gara. 6:1) Ono tie, mbata fu bakumba fura na gu boro ko aida ka fu rugute fu ni, si adu ni wenepai ka ko berẽkurii bete agu apai Pauro apehe tipa nyemuse. “Nyemuse nahi pai ni gbanga ha, ki du na weneringise. . . . Si nambu pa apai dunduko, si du gaha idapase, na gaha maabangirise na gaha hi pa apai anyasa nga te.” (Oni gedi 1 AKorindo 13:4, 7.) Ho bakumba aberã ni dudunguro kurii agi averesi nga ga Ziazia Kekeapai re, si nika undo ni ni fu rugute ngba wene gene. Ka si du nga gu boro gu bakumba re afu rugute fu ni bihe nga gu bakumba re nakpinyemu ni akpi, ni ima rengba ka dia gu rugute re kugume.​—Rom. 12:10.

6. Gini wene kpiapai gu mokedi nangia Pauro amoihe?

⁶ Gu mokedi nangia Pauro aima maa wene kpiapai wa ko angia bakumba. Ni kpiapai, ho si aaida i fu rugute ni fu agu awirina naadu Tesaronike yo, Pauro aadunga dindikodindiko tipa ka fu rugute te. Ono tie, rogo gu ga Pauro awaraga yo ko akehe fuyo, ko atambua yo mbata tipa gayo mangaapai nga ga idapase, agu asunge i aamangaha mbiko nyemuse, gbiati gayo hipai. Ko aima berãpa gayo raka a na ko ki gumba gupai fuyo nga, ko aima inoho nga gayo raka aadunga taata te na i aahi arungosiro ni ruruyo. (1 Tesa. 1:3; 2 Tesa. 1:4) Zavura ko agumba gupai fu agu awirina re nga, i angia wene kpiapai fu kura aKristano. (1 Tesa. 1:8, 9) Nairiwo gu ngbarago i adu na ni tipa wai Pauro atambua yo re! Kapa aadunga ho nga Pauro aakpingo nyemu awirinako te te. Si du ko adu na rengba ti ni ka fu wene rugute fu aTesaroniko rogo gu gako awaraga yo ue ko akehe fuyo.​—1 Tesa. 4:1, 3-5, 11; 2 Tesa. 3:11, 12.

7. Tipagine rengbe boro ka mangapai ti ni ngba gbegberẽ gene kuti rugute?

⁷ Ginipai rengbe ka manga ka ani aafunga rugute ngba wene gene ya? Kura bakumba rogo dungurati du na bakere inohe aya, “Gu kura aboro namangapai ngba gbegberẽ gene kuti rugute, angianga mbiko gupai nga gbegberẽpai du ti gu rugute re ya, ono mbiko gupai nga i afunga ha ngba gu gene nga ga nyemuse te.” Ginipai rengbe ani ka wirikaha ti gipai re? Si rengbe kadu taata boro di rugute kugume ka si du nga i nafuhe mbiko nyemuse, angianga mbiko ngbadu boro naima aima ya.

8. Gini asanahe rengbe bakumba ka sana ti ni na ni ho ni amanga diaberã ni singia si naida ni fu rugute fu boro?

⁸ Si aidanga abaakumba naagu agu ka fu rugute te. Mbata fu bakumba fu rugute, si naida ni sana ti ni nga: ‘Ya mo si naida aida nzunzu mi gumba pai? Ya mo irairapai du nzunzu gu kura boro re amangaha? Ya mo ni kuo agu arugute nga ga Ziazia Kekeapai? Watadu  abipai du gbua du ni bakiakia?’ Si naida abaakumba ne gupai nitatamana nga ga ‘gba sa gumba pai.’ (Snz. 29:20) Ka si du nga bakumba ainongo ho singia si naida ni fu rugute fu boro te, ni ima rengba ka sana kura bakumba singia gu kura bakumba re nabihe a nga gu wirina si aida i fu rugute fu ni re ima mangapai kia ti gu Ziazia Kekeapai apehe na si kini idi i fu rugute fu ni.​—2 Tim. 3:16, 17.

9. Ginipai ani awirikaha be Pauro nibipa wai ka fu rugute tipa vo roko na mbakadatise? (1 Timoteo 2:9, 10)

⁹ Oni bingo gi kpiapai re. Ani yanga bakumba nabakabangiri ni abaka tipa gu siapai nga ga vo roko gbiati mbakadatise nga ga kurani idipase. Gu bakumba re ima rengba ka sana tini nga, ‘Ya mo ndupai ho rogo Ziazia Kekeapai yo si aida aida mi pepai ti ni?’ Mbiko gu bakumba re aidanga ka fu kina gako berãpai te, ko ima rengba ka sana kura bakumba watadu gu wirina naima nyaka rogo toro yo tipa gani berãpai. Gu bakumba re na gu boro ko nika sana ni re ima rengba ka fugö ga Pauro arugute tipa vo roko gbiati mbakadatise kina sa. (Oni gedi 1 Timoteo 2:9, 10.) Pauro aima fu arugute tipa wai si aida ga Kristano roko du, nga si naida si du ni gigirihe, ni iriirihe, na bibihe ki ngbaangba. Ono Pauro aatangaranga andiko tipa pa agu aroko rengbe boro ka voho na agu si aidanga ni voho ya te. Ko aima ino gupai nga aKristano ima rengba ka vo ai gu roko i asia ka voho ka si du nga si abasanga sangba Ziazia Kekeapai te. Sidu, ka si du nga si naida aida nzunzu i fu rugute fu boro, si naida abaakumba bihe singia ga gu boro re asiapai nayugo pa vo roko ni iriirihe na ngba wene gene.

10. Ginipai nika undo rani nibipa agu adiaberã nga ga kura aboro?

¹⁰ Si naida ani tingidi gupai nga, aKristano ue ima rengba ka manga adiaberã ni bakiakia, ono gure ayugongo gupai nga ga gu kura ni diaberã ni ruruhe na ga gu kura ni kidu ni irairaha te. Si aidanga ani sa awirinarani ngbaome i mangi gupai ani aberãha nga si du ni ruruhe te.​—Rom. 14:10.

11-12. Ka si du nga si naida aida nzunzu i fu rugute fu boro, gini asanahe si aida bakumba sana tini na ni, na tipagine?

¹¹ Ka si du nga si naida aida nzunzu i fu rugute fu boro, gu sanahe si aida ka sana tise na ni nga, da si aida ni fu gu rugute re? Mbata fu bakumba fu rugute fu diakumba watadu tooni gude, si naida ni fura mbata na bariikporo, mbiko bariikporo ima rengba ka ida ka mangapai tipa gupai re nitini. * Watadu bariikporo ima rengba ka sanahe tipa kadu kinaho, ho bakumba nikaa fu gu rugute re ni. Na a wa i nigumbaha rogo  genewaraga 3, aregbo kinaho  si naima rengba kadu ni wenepai gu sosono wirina nga dee fu rugute fu paranga wirina.

¹² Gu kurapai kinaho berewe si aida bakumba berẽkuriihe. Bakumba ima rengba ka sana tini nga, ‘Ya mo mi nga gu wene boro si aida ni fu gu rugute re, watadu si angba gbe ka gu kura boro kia fura na gu boro si aida i fu rugute fu ni re?’ Ni kpiapai, si ima rengba kadu taata fu gu boro nabi tini nga sunge tini te, ni degetuni kuti gu rugute gu bakumba afuhe nga gu ni naima bi tini wo. Si ima rengba kadu nga gu bakumba naabi tini kinawo a ima rengba ka rugatini wenengai na pa wai du gu boro re na niki gumbapai ngba gu gene nika sa gu boro re ni da kuti pai. Ono tie, abaakumba dunduko du na gu tindiro riyo nga ga ngarasa awirinayo na kini fõngbaduyo yo i mangi agu aariapai Ziazia Kekeapai aidaha. Sidu, ho si aida i fu rugute ni fu boro, gupai nyakipaha gbe nga, i ima fu gu rugute re.

13-14. Tipagine duhe ti ni ni nyanyakipa pai fu bakumba ni degetuni?

¹³Oni du regerege ka degaturoni. Ho bakumba ambakada tini ni ka fu rugute, si naida ni sana tini nga: ‘Ginipai mi nainihe tipa agu apai wirinina asusa rogoho? Gini apai namanga rogo gani raka yo? Ya mo si rengbe kadu nga ni nagbia ti ni na akpakarapai nga gu mi ainongo pai tipaha ya? Ginihe nzunzu ni aidaha gbe awere?’

¹⁴ Gu rugute du rogo Yakoba 1:19 fu agu aboro gbe nafu rugute. Yakoba akepai nga: “Aboro dunduko i ipisi tiyo ka gia pai, ki rõasi tiyo tipa gumba pai, ki rõasi tiyo tipa zinga a.” Bakumba ima rengba ka berã gupai nga, ni ima ino agu apai dunduko namanga, ono ya mo ni ini agu apai re nzunzu? Asanza 18:13 natingida rani na gupai nga: “Ka boro karagapai mbata fu gia pai, si nga pa mungo na zee fu ni.” Si ni wenepai gbe ka sana kina gu boro nagbia tini na apai re ni pekepa agu apai re nitini. Sidu, si naida bakumba degetuni mbata fu ni fura. Oni tingidipa gupai gu bakumba apehe i nipe pa ko ti tonatona gi kekeapai re. Ko aye ka rugatiko na gupai nga, kuba gupai nga ko tona gako fugo na agu apai ko ambakadihe, si aaida ko sana gu wirina re na ngbatunga asana wa: “Ginipai ninaamanga rogo gamo raka yo?” “Waigu rengbe mi ka undo ro?” Ka abaakumba di regbo tipa ka ino agu arengo pai duho, si nawiraha gbe nga i ima rengba ka undo awirinayo na ki ngarasi yo ni bakerehe gbe.

15. Waigu rengbe abaakumba ka mangapai kuti gu rugute du rogo Asanza 27:23?

¹⁵Oni asadi ka ino akandoro. Wa gu i nigumbaha ti tonatona gi kekeapai re, anga fu wene rugute nakoda gupai gbua nga ka geda bete averesi watadu ka fu berãpai watadu gu kura apai te. Awirinarani naida ka bi gupai abi nga ani naberãpa yo aberã, ani ima rugatirani na agu apai du tipa yo, na ani naida ka undo yo. (Oni gedi Asanza 27:23.) Si naida abaakumba mangi nyanyaki asadatise  tipa ka sonosa mbembedi pabakure na awirinayo.

16. Ginipai rengbe ka undo abaakumba i fu wene rugute?

¹⁶ Si aidanga abaakumba sa awirinayo i berẽ gupai nga gu yangara regbo i naafura na yo nga kinaho i aida ni ka fu rugute fu yo te. Kuba gure, si naida i naafura na awirinayo dedede tipa ka yugo gupai fuyo nga i naberãpa yo aberã ho i agbiatiyo ni na akpakarapai. Kura bakumba sa du na bakere inohe aya, “Ka mo aafura na awirinamo dedede, mo nika da ni bakureayo. Na ho mo nikaa ida ni ka fu rugute, si nika du foro taata mo fuhe.” Na si nika du taata fu gu boro nagbia gu rugute re ni dihe kugume.

17. Ti gini regbo gbe si aida bakumba du na zerangbaduse gbiati weneringise?

¹⁷Oni du na zerangbaduse gbiati weneringise. Si naida na zerangbaduse gbiati weneringise gbe ho boro naká ni ti tonatonaha ka ida gu rugute du mburuhe rii Baibiri. Si naida bakumba ne gu sino nga ga zinga ka si du nga boro adianga gani rugute kugume niipo te watadu ni amanganga pai kutini te. Baibiri nape gupai tipa Yesu nga: “Ko akita nga kamakama nganzi te, gu remu du pidapida ko abisa nga ha te.” (Mt. 12:20) Sidu, rogo gu kparakpee yo bakumba nikaa mangaha nisani, ni ima rengba ka sana Yekova ko undo gu boro si aida i fu rugute fu ni re na ki undo ni ni rugutini na ndu gupai i afu rugute ti ni na ni ki mangipai kuti gu rugute re. Si nikaa ida aida na regbo tipa gu wirina i afu rugute fu ni re berẽkurii gupai i nagumbaha. Ka si du nga bakumba nafura na zerangbaduse na kini yugu weneringise, si nika du taata fu gu wirina ni afu rugute fu ni tipa ni dihe kugume. Ni rengo, si naida mburu arugute naadu ti aregbo dunduko rii Fugo Mbori.

18. (a) Ho ani afu rugute ni, ginipai si aida ani bandaha berãrani yo? (b) A wa duhe rogo gu sura du rogo sanduki, ginipai agu avunguagude re asakapai tipaha?

¹⁸Oni wirikipai ti gaoni aingahe. Mbiko gupai nga ani nga kpakpa aboro, ani adunga na rengba tipa ka mangapai kuti agu aberãpai i nafuhe rogo gi kekeapai re ngba rengberengbe gene te. (Yak. 3:2) Ani nika manga  aingahe amanga, ono ka ani mangihe, si naida ani asaditirani ka wirikapai ti agu aingahe re. Ka awirinarani bihe nga ani ima kpinyemu yo, si nawiraha wa si nika du fuyo taata i mbupai furani ka ani pe gupai watadu ka manga gupai ba gberãrago tiyo.​—Oni bi gu sanduki a nga, “ Wene Tingidapai fu Avunguagude.”

19. Waigu rengbe ani ka sa kpoto awirinarani yo si ngi?

¹⁹ A wa ani nabihe, si taata ka fu wene rugute te. Ani nga kpakpa aboro, na agu aboro ani afu rugute fuyo a nga kpakpa aboro. Oni naatingida agu apai ani nasakihe rogo gi kekeapai re. Oni bihe nga, gu rugute oni afuhe wene ndupai kinaho tipa ka fuhe. Berewe a, si naida oni bihe singia si naida i fu rugute afu nzunzu fu boro na singia oni nga gu wene boro rengbe ka fu gu rugute re. Mbata fu oni fu rugute fu boro, oni sana asanahe na ki degeturoni wenengai tipa wa ka oni rugutironi na pa agu akpakarapai du gu boro re rogoho. Oni asadi ka bi apai wa gu gu boro re abihe. Oni du na weneringise na ki sonosi mbembedi pabakure na awirinaroni. Ani tingidi gupai nga gu sasa ani aida ka da ti ni nga: Ani aidanga gaani arugute du sa ni kina wenehe te, ono ani naida a si fu “ngbarago fu kpoto yo.”​—Snz. 27:9.