1. (a) Gini ngbatunga sunge Mbori afuhe fu Adamu? (b) Wai du ga Mbori aboro namangisunge na afugoyo natona bakuru kusayo da ku awere?

YEKOVA MBORI aima fu gu gamahe nga ga fugo fu gako kusikusiahe. Fuo Mbori moi Adamu rogo gu kpuko nangia ati, Mbori afu sunge fuko naakoda fugo; gu sunge re angia ka yamba rimo anya. Adamu amangisunge na gako berãpai gbiati inohe tipa ka fu gu rimo narẽarẽ fu anya ni basasa. (Bam. P. 2:19, 20) Natona ti gu regbo re ka ndu kumbatayo, ga Mbori aboro aima digo nindu kumbatayo na mangasunge na gayo tandu tipa ka fura, ka mangasunge na fugoyo, ka taasarimo Yekova na ka sa gupai ko kpinyemuhe kura aboro inihe. Rogo agi aregbo susi kusayo re, bakere ome ima manga tipa ka sa aboro i ini ndikidi irisombori vurube sa Ziazia Kekeapai ku rogo agu afugo yo aboro amangasunge na ni.

2. (a) Gu rondo du tipa sa Ziazia Kekeapai amangisunge na gini arugute ka sa Ziazia Kekeapai? (b) Ginipai ani ka wisigoho rogo gi kekeapai re?

² Akutu sasa afugo aZiazia Kekeapai duho, ono si dunduko nafura ni bakiakia ti wai afugo Ziazia Kekeapai adu ni bambataha. Bara ti agu agarã nangia 1940, gu rondo naangerakurii pa sa New World Translation asigira arugute tipa sa Ziazia Kekeapai nga gu i naima pekafuoho rogo afugo naima susa 130. Agi arugute re nga: (1) Ka ziasi rimo Mbori ni gasa yo ho ku rogo baha rogo Ziazia  Kekeapai yo. (Oni gedi Matayo 6:9.) (2) Ka sa gu pangbanga re kina wai si adu teketeke ho daha ada ni, ono kini pe kina boro gupai re ngba kura gene bara ho duhe ni nga ka i pehe teketeke wai si adu mbata, rogoyo du nga ti ni te. (3) Ka mangasunge na gu fugo du taata ka giarogoyo nga gu nangarasa aboro i gedihe. * (Oni gedi Nemaya 8:8, 12.) Ani bingo wai i namangisunge na agi arugute re tipa ka sa New World Translation, na gu i afuguhe rogo 2013 kodihe na agu akuraha du rogo kura afugo yo.

3, 4. (a) Gini kuru kekeapai ni bee nga ga Ziazia Kekeapai du Tetragrammaton rogoho? (b) Ginipai badungu sasa afugo Ziazia Kekeapai namangihe na rimo Mbori?

³ Agu aboro nawisigo gu Ziazia Kekeapai i akehe ni bee rogo gu kuru pa-Ebere naadu mbata, wa gu kaĩkaĩ waraga i akuru baraha Baime Tikpo yo, kina iriwo rago nazio yo ka bi wai nge Tetragrammaton rogoho nga gu kekeapai biama nga ga pa-Ebere narukuba rimo Mbori. Anga rimo Mbori sa kina rogo gu keke Ziazia Kekeapai ni bee nga ga kuru pa-Ebere te, ono si kina rogo gu Ziazia Kekeapai nga ga pa-Giriki nga Septuagint nga gu i akehe rogo ue kama agarã Mbata fu Batikayo Kristo kuti bambata sa kama agarã Fuo Batikayo Kristo.

⁴ Wa vura duhe nga goapai kinaho nayugoho ziazia nga rimo Mbori kina rogo Ziazia Kekeapai yo, dungu sasa afugo Ziazia Kekeapai aima kusa gu ziazia rimo Mbori re kusayo. Nirengo, tingbafuo agarã ue fuo kusayo gu papara New World Translation nga Vovo Ndika rogo 1950, agu aboro naasa gu Ziazia Kekeapai nga American Standard Version afugu gayo Ziazia Kekeapai a. I adi rimo Mbori kusayo rogo gu i afuguhe re, ki zanga mangapai kuti agu andiko nangia ga agu aboro naasaha rogo 1901. Tipagine? Tonatona kekepai nga ga gu Ziazia Kekeapai re aya: “Pa mangasunge na bangisa rimo tipa ndikidi Mbori . . . arẽnga tipa gu idapase nga ga aKristano rogo zegino dũ te.” Gupai i amangihe re angia kpiapai fu gu sasa afugo Ziazia Kekeapai naangbe fuoho, gu nga ga pa-Ingirisi na ga kura afugo a.

5. Tipagine duhe ti ni ni nyanyakipa pai ka mbu rimo Mbori kina rogo Ziazia Kekeapai?

⁵ Tipagine du du pa dia rimo Mbori kusayo rogo Ziazia Kekeapai watadu ka rimisoho ni nyanyakipa pai? Wene basafugo ima inopa nyakapa ino gupai du berã baenge ke gupai yo ni asaha; ngbatunga gu inohe re na ome kurii gu dungu adiaberã nga ga safugo ni amangaha. Badungu averesi nga ga Ziazia Kekeapai nayugopa nyaka rimo Mbori na pa ziasihe. (Gate 3:15; Tam. 83:18; 148:13; Yes. 42:8; 43:10; Yo. 17:6, 26; Amo. 15:14) Yekova Mbori naenge pa ke Ziazia Kekeapai, gako toro adu kugii agu aboro nakehe i mangisunge na rimoko. (Oni gedi Yezekere 38:23.) Pa kusa yo gu rimo re kusayo rogo Ziazia Kekeapai baraho duhe ni nga akutu rogo gu kuru Ziazia Kekeapai i akehe ni bee nayugopa zanga irisa fu Baenge kehe.

6. Tipagine du rimo Mbori nakuru ti ni bara sita rogo vovo New World Translation?

⁶ Gu gopai du tipa pa mbu rimo Mbori rogo Ziazia Kekeapai yo nakio kina ku mbatayo. Gu New World Translation i afuguhe rogo 2013 na gu rimo re rogoho nga 7,216, gu rimo re ima kura berewe rogo abangiriaba 6 kisusi gu New World Translation i akusihe rogo 1984. Agu abangiriba bisue duhe rogoho nga 1 Samuere 2:25; 6:3; 10:26; 23:14, 16. I agasihe ku rogo agi aba re mbiko gu kaĩkaĩ waraga i akuru baraha Baime Tikpo yo adu na gu rimo re rogo agu averesi re, nga gu naima duho agarã wa 1,000 mbata fu gu kekeapai  nangia ga aMasora. Berewe a, gu kura ba duhe rogoho nga Abasapungbanga 19:18, i agasihe koyo ni sangbana wisigo kuru aZiazia Kekeapai i akehe ni bee.

7, 8. Wai du nyakipa rogo gu rimo yo nga “Ko Nasa Tiko Kadu ni gu Boro Ko Aida Kadu Nga Ní”?

⁷ Tipa ndikidi aKristano, rimo Mbori fuyo na nyanyakipaha kisusi. Gu appendix nga ga gu New World Translation nga ga 2013 na vovo apai rogoho tipa gipai re. Gu rondo nangera kuriipa sa Ziazia Kekeapai ima ino gupai nga gu rimo re nayugo gu pa-Ebere nga ha·wah,’ du rogoyo nga “Ko Nasa Tiko Kadu ni gu Boro Ko Aida Kadu Nga Ní.” * Mbata kusayo, gaani awaraga aima digo niya rogo gu rimo re nandu sa na gupai du rogo Gate 3:14 nga gu naya: “Mi Nga gu Nga Mi” watadu Mi Ni Kadu ni gu Boro Mi Nika Ida Kadu Nga Ní. Gere asa gupai nga i pe gupai rogo gu New World Translation nga ga 1984 nga, rogo gu rimo re yo nga Ko “nasa tiko ni Baringbisi akidohe.” * Ono tie, Appendix A4 nga ga gu New World Translation nga ga 2013 nasakapai nga: “Wa vura duhe nga gere nga papara rogo rimo Mbori yo, anga rogo rimoko yo nabi kina pa sako tiko kadu ni gu boro ko aida kadu nga ní te. Ono rogoyo gu duadu a nga ko nasa gu boro asa ko akusi ní, watadu guhe ko akusihe, ni gu ngbatunga boro ko aida ní du nga ní watadu gu ngbatunga he ko aida si du nga ha tipa ka digiso gako kidohe.”

⁸ Yekova nasa guhe ko akusihe si du ni gu ngbatunga he ko aida si du ngaha. Ringbisihe kuti rogo gi rimo yo re, Mbori asa Noa ni bame kurungba, Besarere ni wene bambakadiahe ni bee, Gidiona ni gu basovura naadu na diabese, na Pauro ni mokedi fu rikaaboro. Nirengo, rimo Mbori na bakere rogoyo ti ni fu gako aboro. Na gu rondo nangera kuriipa sa New World Translation aarengbanga ka bi pa nyaka gu rimo re na taatapaha ni kusa yo ho kusayo rogo Ziazia Kekeapai te.

9. Gini ndupai sa gupai nga i peresipa sa Ziazia Kekeapai ku rogo kura afugo yo?

⁹ Afugo naima susa 130 i nasa New World Translation ku rogoho, si dunduko naima taasarimo Mbori ni rimisoho ku rogo agu aba si aida si du rogoho rogo Ziazia Kekeapai. (Oni gedi Maraki 3:16.) Gu kparakparapai du dagbaha na agu asino du ti agu abasafugo Ziazia Kekeapai du awere nga i nakusa rimo ndikidi rimo Mbori kusayo, kini moi kina agu arimo du wa “Gbia” watadu rimo gu mbori aboro airiso ho rogo gu dagbarago re. Gere nga gu banguapai Riigbu Bipasunge nga ga aDezire Yekova naperesipa kusa gu Ziazia Kekeapai fu aboro ti ni nataasarimo Mbori.

10, 11. Gini akpakarapai abasafugo New World Translation ku rogo kura afugo agbiatiyo na ni?

¹⁰ Pa sa Ziazia Kekeapai ku rogo dungu afugo aima kusa gu dungu akpakarapai du tipa sa fugo. Ni kpiapai, mbata kusayo, New World Translation apekefuo gu kpiapai nga ga kura aZiazia Kekeapai rogo pa-Ingirisi nga gu namangasunge na gu pa-Ebere nga “Sheol” nga baatoro kpikpi aboro yo rogo averesi wa Batungusipai 9:10. Gu veresi re aniidu mbata nga: “Sunge rogo Baatoro kpikpi aboro yo [Sheol] yo mo andú ku ho ni te, berãpai na inahe na tatamana a te.” Abasafugo gu New World Translation nga ga kura afugo agbiatiyo na gi kpakarapai re: Dungu agedi agu aZiazia Kekeapai re ainongo gu fugo nga “Sheol” te, si rogo gayo buku sakarogo afugo yo a te, na boro nagiaha wa rimo kura rago. Mbiko agi apai re, i aidihe fu gu rondo nga ga sa fugo Ziazia Kekeapai i aria gu fugo nga “Sheol” gbiati gu du rogo pa-Giriki yo nga “Adisi” ki saha ni ruruhe nga “Murö.”

 ¹¹ Rogo kura afugo, pa sa gu pa-Ebere nga neˈphesh na gu pa-Giriki nga psy·kheˈ si ndu sa na gu pa-Ingirisi i asaha nga “mbisimo” aye na kina vunduvundupai. Tipagine? Mbiko gu fugo du rogo payo yo tipaha aaye na gu bipai nga “mbisimo” nga gu papara boro anyakanga paha ya. Gure arengbe ka ye na gu iraira bipai nga si wakina toro kpikpi boro angia boro nitini ya. Sidu, i aidihe fuyo i sa “mbisimo” ringbisihe kina kuti gupai veresi afura tipaha, na ringbisihe kina kuti gu rogoyo du rogo gu appendixes nga ga New World Translation of the Holy Scriptures—With References. Nirengo, i aperesipa sa Ziazia Kekeapai si du taata ka giarogoyo, na dedede, i anaamaa rukutu kekepai banduhe yo tipa ka undo na giarogoyo.

12. Gini aˈariapai i amangihe rogo gu New World Translation nakuru rogo 2013?

¹² Agu asanahe abasafugo asanaha ayugu gupai nga gu kura zanga giarogo ho yo ima rengba kadu ti ni a. Sidu, rogo Mbirinvuo 2007, Riigbu Bipasunge aidihe i fugu gu nga ga pa-Ingirisi. I awisigi akutu asanahe be abasafugo Ziazia Kekeapai ti regbo fugoho. I adi agu apa-Ingirisi kusayo aboro apenga ha berewe ya, na ki mangi bakere ome tipa ka saha si du taata aboro girogoyo ono zanga irasihe. Mangapai kuti gupai gu kura afugo amangihe aima beda gu nga ga pa-Ingirisi.—Snz. 27:17.

13. Ginipai aboro agumbaha tipa gu New World Translation nga ga 2013?

¹³ Gini sangbanapai gi fugufugu New World Translation nga ga pa-Ingirisi re naye na ni? Badungu awaraga aboro nakedihe ku rogo gaani bakere basunge nga ga aDezire Yekova du Brooklyn yo. Gupai wirina sa apehe nayugopa gupai du tipa badungu aboro, ri aya: “Ziazia Kekeapai wakina gu mangu hi be nyanyakipa afongo. Ani rengbe ka ringbisa geda afugo Yekova ziazia rogo gu New World Translation nga ga 2013 wakina wisigo agu afongo re ni basasa, rago kini ngba tirani na apaparaha, wai duhe ziazia, rangihe, na ngbanyaha. Pa manga gu Ziazia Kekeapai re sunge na agu afugo du taata ima undo re tipa mi ini Yekova wenengai, nga guko duwa buba naba beko gorẽyo na kini gedi wene afugoko fere.”

14, 15. Wai du New World Translation nadu na wene sangbanaha rogo kura afugo kupati pa-Ingirisi?

¹⁴ Anga kina gu New World Translation sa nga ga pa-Ingirisi kusi wene sangbanaha te.  Sosono bakumba sa rogo gu rago nga Sofia du Bulgaria yo afura tipa gu du rogo pa aboro Bulgaria ki ya: “Mi ima geda Ziazia Kekeapai tipa dungu agarã, ono mi aagedanga sasa fugo Ziazia Kekeapai mbata nga gu du taata tipa ka giarogoyo na nga gu nazio ngbadu boro yo wa gere te.” Wakina gure a, tingbafuo wirinarani sa Albania yo gbia gari New World Translation ri aya: “Nangba gia Fugo Mbori rogo pa Albania! Nairiwo gu momu nga Yekova fura na ani kina rogo parani yo!”

¹⁵ Rogo dungu aringara, si taata ka gbia Ziazia Kekeapai te mbiko genoho kuari, sidu, ka gbia Ziazia Kekeapai nga bakere maku. Tingidapai sa Rwanda yo aya: “Tipa gbanga regbo, badungu agu aboro awirina aawirikapai na yo aamanganga sonakumbatayo te mbiko Ziazia Kekeapai aadunga beyo te. Gene aadunga beyo wa ka i ngbe gu Ziazia Kekeapai kura aboro apambori asaha te. Na dedede, i aarengbanga ka giarogo kura averesi yo te, na si aima ka na gayo sonakumbatayo.” Ariapai amangi ho i akusi New World Translation ni rogo fugoyo yo. Kura irakporo sa yo du na sosono awirini biama aya: “Ani natambua Yekova na ruru kangara moyambu tipa fu gi Ziazia Kekeapai re furani. Rungorungo aboro nga ani na marã aadunga berani tipa ka ngbe Ziazia Kekeapai fu aboro dunduko kporo te. Ono ani dunduko du na gaani Ziazia Kekeapai awere. Tipa ka yugo gaani tambuahe fu Yekova, ani nagedaha wangia ani aborokporo na aˈuru dunduko.”

16, 17. (a) Ginihe Yekova aidaha tipa gako aboro? (b) Si naida gaani diaberã du nga gine?

¹⁶ Fuo bete regbo kusa, i nika sa gu vovo New World Translation re ku rogo kura dungu afugo. Satana naasada ka rugusa gu bakere asadatise re, ono ani na kido nga Yekova naida gako aboro dunduko degetuyo wa ko afura fuyo rogo gu fugo du ziazia, na i naima rengba ka giarogoyo. (Oni gedi Yesaya 30:21.) Regbo nika daada ho “kpotosende [nika hi] ahí be ina pa Yekova wa aime nahisa gango baime” ni.—Yes. 11:9.

¹⁷ Ani dinga berã adia ka mangasunge na agu agamahe dunduko Yekova afuhe kodihe na gi sasa fugo Ziazia Kekeapai nataasa rimoko re. Ko nifura furoni na aˈuru dunduko rogo Fugoko yo. Gako tandu adunga digidoho ti ni ya nasako ko degetuko kuti gaani akparakpee. Gi fugodagbase re nika undo rani ani ini Yekova wenengai wa gaani nyemuse tipa ko nikaa sonakumbatayo.—Yo. 17:3.