Kubonakala sengathi izinto eziphilayo zadalwa. Izinto eziphilayo zakhiwa izingxenyana ezincane ezibizwa ngokuthi amangqamuzana. Ingqamuzana ngalinye kumele lenze izinto eziningi eziyinkimbinkimbi ukuze izinto eziphilayo ziqhubeke ziphila futhi zanda. Lokhu kwenzeka kuyo yonke into ephilayo. Ngokwesibonelo, ingqamuzana elilodwa lemvubelo yokwenza isinkwa liyinto encane kakhulu ephilayo. Uma liqhathaniswa nengqamuzana lomuntu, ingqamuzana lemvubelo lingase libonakale lingeyona inkimbinkimbi. Kanti liyinkimbinkimbi ngempela. Maphakathi nengqamuzana ngalinye, kunomthetho olitshelayo ukuthi lenzeni. Ingqamuzana ngalinye linanezinto ezisamishini emincane ezigaya konke ezikutholayo ukuze kube ukudla okudingekayo ukuze liphile. Uma ukudla kungekho liyayeka ukusebenza, kube sengathi lilele. Lokhu kwenza imvubelo yokubhaka ihlale isikhathi eside ekhabetheni, kuze kube yilapho iqala ukusebenza uma sekubhakwa.

Sekuyiminyaka ososayensi becwaninga indlela amangqamuzana emvubelo asebenza ngayo ukuze baqonde indlela amangqamuzana abantu asebenza ngayo. Kodwa kusekuningi abangakuqondi. “Abekho abacwaningi bezinto eziphilayo abanele ukuze senze ucwaningo esifuna ukulwenza ukuze siqonde into elula nje enjengemvubelo,” kubalisa uRoss King, onguprofesa eChalmers University of Technology yaseSweden.

 Ucabangani? Ingabe ingqamuzana elincane lemvubelo eliyinkimbinkimbi libonisa ukuthi ukhona owalidala? Ucabanga ukuthi ingqamuzana lemvubelo lavele lazivelela nje?

Into ephilayo ingavela kuphela kwenye into ephilayo. Izakhi zofuzo zakhiwa izinhlayiyana ezibizwa ngokuthi ama-nucleotide. Ingqamuzana lomuntu ngalinye linama-nucleotide angamabhiliyoni angu-3,2. Lama-nucleotide ahlelwe ngononina ukuze akwazi ukutshela ingqamuzana ukuthi liwenze kanjani ama-enzyme namaprotheni.

Ososayensi bathi uma la ma-nucleotide abengahlangana ndawonye izikhathi eziyizigidigidi kunethuba elilodwa vo lokuthi angakha izakhi zofuzo. Lokhu kubonisa ukuthi kuyinto engenakwenzeka nhlobo.

Iqiniso liwukuthi akekho usosayensi oke wakwazi ukwenza into ephilayo ethathela entweni engaphili.

Ukuphila komuntu kuhlukile. Thina bantu sikwazi ukukujabulela nakakhulu ukuphila kunazo zonke ezinye izinto eziphilayo. Sinamakhono angcono kakhulu okwenza izinto, okuba nobudlelwane nabanye nawokuveza indlela esizizwa ngayo. Siyakujabulela ukunambitha, ukuzwa amaphunga, imisindo, ukuhlukanisa imibala nokubona izinto ezihlukahlukene. Siyakwazi ukuhlelela ikusasa, sifune nenjongo yokuphila.

Ucabangani? Ingabe lezo zinto savele saba nazo ngoba nje sizidinga ukuze siphile futhi sizale sande? Noma ingabe lokhu kubonisa ukuthi ukuphila kuyisipho esivela kuMdali onothando?